PLATTDÜÜTSCH/024: Revolutschon in Kohstall (SB)

REVOLUTSCHON IN KOHSTALL

Wenn de Best waarn wuss, döpps nie vergeten: Rech weni dinkn un düchti freetn ...

Op Plattdüütsch giv dat dat Woord `swiensplietsch', un dat bedüüd, dat een banni wat op'n Kastn hett. Düsset Woort keem nie vun ungefähr. Wenn du nämli mol würkli veel mit Swiens tokreegn hess, denn marks, dat dat ganz besünners plietsche Viecher weern. Nie blots, dat se di genau kinnt un weet, wenn't wat to freetn givv, se kreegn jüss so mit, wo di dat geiht, wenn du mol schlech toweech büss, se maark, wenn di aargert hess un toletzt, wenn de Schlachter koom schull, sem aftohooln, denn weet se dat a 'n Dach vördem un weern banni unruhi. Ober ob sick düsse Geschich würkli so todroogn hett, as ick se jüm nu glieks vertell, dat köönt jüm löövn or nie ...

*

Lütt Rosa weer 'n ganz besünners nüdli Faarkn, dat funn nie blots eer Mooder, Sööch Hanna, sunnern uck de Buerslüüd un de eern Kinners. Man grood ers twee Weekn oold, seetn de Görn al an'e Box un striek eer över de Rüch un hööch sick över de luerlüttje Ringlschwanz. Jo, Rosa weer würkli 'n ganze Schmucke. Mehr noch as de annern Swiens lüch eer rosa Faarv, un meern op de Rüch un op de Achtersen harr se twee schmucke bruune Placken op. Un ünner eer lange witte Wimpern kiek sinnig twee düsterbruune Oogn rut. Ober nie blots eer Utsehn weer dat, wat de Buerslüüd un de annern Schwiens beindruckn deen, se harr nämli uck 'n ganz besünner Eegnoord. Se weer niescheri op aans, wat sick um eer rum afspeelt. Wat uck jümmers im Stall passeern dee, schall Mooder eer verklokfideln, un de geev sick denn uck reedli Meuch dorbie.

Un dorto hett dat lüttje Faarkn denn uck noch so allerhand Grappn in Kopp. Sobald se Schnackn kunn - un dat weer bie de plietsche Rosa al no twee Weekn ween, kiek se dör de ünnerste Latt vun'e Box dör un wull all de annern Lüüd in Stall kinnlern.

Dor weer to'n Bispill de Keuh. Tine, Mine, Alma un Amanda - Lütt Rosa kenn se all bie'n Noom. Dat weern banni överkanditelte Fruunslüüd, de de ganzn leevn langn Dach klatschn un traatschn över Gott un de Welt. Keen goodet Hoor loot düsse Kluckheen an de annern in Stall, sünnerli över de Minschn treck se jümmers woor gern her. Buer Fleet, för de harrn se banni Respekt mit sien strengn Oord, ober Anna, dat weer so'n ganze tutige Deern, de kunn se all nie utstohn un so keem dat mannimol to, dat se no eer pett, or jüss, wenn se dor langlöpp, eern Schwanz heev un in hoogn Strohl losstrulln deen. Lütt Rosa weer je nu mal so'n lüttjet Plappermuul, un so harr se mannimol verseuk, mittoschnackn, wenn de Keuh sick wat vertelln deen. Ober de nehmt se gonnie vör vull.

Denn geev dat uck noch de Heehn, de eegntli in Höhnerstall wohn schulln, ober jümmers gern utbüx un mit luudn Gegacker dör'n Stall stratz. De Buer stör dat nie wieder, solang se em man blots nie biet Melkn un Fodern vör de Feut keem deen. De Heehn, de keem uck oft bie Sööch Hanna an'e Box vörbie, ober uck de harrn nie veel övri för'n lüttjn Schnack mit dat lütt Faarkn. De harrn man blots een Thema: de Hohn, düssn opbloosen Gockl. De löpp jümmers stolt as Oskar rum, dor he wuss, dat de Heehn vun em schnackn deen.

Ober dat geev je noch 'n ganzn Barch annere Lüüd, de Lütt Rosa dör de ünnerste Holtlatt in'e annern Boxn ankiekn kunn: de Jittn un de Peer un Puntjes stunn dor un sinneer över dat Levn un de Sinn, de dat wull hebbn much. De Peer, de düch uck, se weern wat beeters, dor de Kinners sem jümmers dat Fell striegelt, de Sattel putz, de Hufe utkratz un so allerlei Gedööns mit sem mook. So löpp se denn uck mit hoogn Kopp rut, wenn se to Ringriedn muttn or een vun'e Kinners mol mit sem utriedn wulln.

Rosas beste Fründ, dat weer Alfi, de Hunn vun'e Hoff. Mit em schnack se sick jümmers geern een ut, em kunn se all eer Froogn froogn, un de wuss op aans 'n Anter. De harr a veel vun'e Welt sehn, de döpp jümmers rumloopn, wo he wull. Buer Fleet nehm em sogor över Land, harr he Lütt Rosa mol vertellt. Alfi weer gonnie inbillt, he keem jümmers gern bie Lütt Rosa to Besöök, sprung op 'n Strohballn nebn de Box, richt sick dat dor kommodi in, un höör sick aans an, wat dat lüttje Faarkn op'n Hattn licht.

"Du, Alfi?" frooch Lütt Rosa een Dach, un kiek em mit eer düsterbruun Oogn groot an.

"No?"

"Du, Alfi, worüm hevv de Minschn twee Been?" Rosa wies to Buer Fleet röver, de grood mit de Fork in'e Hann an de Box vörbigeiht.

"Tja". Alfi lich 'n Tied lang op Strohballn un kiek Buer Fleet bie de Arbeid to. "Ick dink mol, dor se op veer Been nie so good de Stall utmistn köönt. Un op Trecker fohrn, dat geiht wull mit veer Been uck nie", anter he.

"Woto mööt se denn op Trecker fohrn?" Niescherie kiek Rosa dör de ünnerste Latt vun eer Box dör, jüss as Buer Fleet mit sien groode, schiedi Gummisteebel vörbielöpp.

"Du Dööskopp - se mööt doch dat Foder un Stroh mit Trecker för us ranschleppn. Weets, op de Felder, de nebn us Weid steihn deen. Dor fohr Buer Fleet jümmers mit sien Trecker un Woogn lang, wenn dat Korn riep is."

"Un - Alfi, schlöpps du al?" Rosa stupps em mit eer rosa Nöös an. "Nää. Frooch man ruhi wieder."

"Un worüm sün wi inspeert, un du un de Minschn nie?"

Alfi kiek se lang an. "Nu wees man tofreedn. Wer hett dat denn schon so good as jüm? Jüm köönt hier bie Buer Fleet de ganzn Dach lang schloopn, in Schiet weuhln, jüm hebbt jümmers good to drinkn, un he mutt dien Miss wechmokn - wat wuss meehr?"

"Oh, ick wull 'n ganzn Barch! Ick wull dör Wald un Wiesn peesn, jümmers dat doon, woto ick Luss hevv, nachs butn schloopn un soveel freetn, mie sülvs mien Frünn utseukn, un dreepn, wenn jümmers ick much..., so as du!" Lütt Rosa weer gonnie mehr to bremsn. "Un mien Miss, de kunn'ck uck sülbn wechmookn, wenn ick man dorför frie weer!" Ober Alfi hör se al nie mehr, he weer man grood inschloopn.

So vergung de Tied, Lütt Rosa weer al 'n ganzet Stück grötter woorn, ober so richti ernst weer se jümmers noch nie. Se speel för eer Leevn gern mit eern Süsters in Stroh, kuschel sick an eer Mooder un frooch all Lüüd Löker in Buuk.

"Du, Alfi, worüm bün ick 'n Swien, un keen Peer?" frooch se een Dach Alfi, as de man grood vor op Strohballn bie eer lich.

"Tüünbüdel! `n Swien is'n Swien, 'n Minsch 'n Minsch un `n Peer 'n Peer, un dormit basta!", anter de blots goodmöödi. "Wat hess blots för Grappn in Kopp?!"

*

Nu weern man grood de grootn Ferien, un so hebbn de Buerskinner Gerda, Hans un Hinnerk jümmers veel Tied, Mooderswien Hanna to beseukn un 'n beetn mit Rosa to speeln. In'e Box sülbn döpp de Kinners je nie rin, Buer Fleet hett sem biebroch, dat man nienich to dicht an 'n Mooderswien mit sien Faarkn rankoom döpp, uck wenn se noch so nüdli weern. So'n Sööch kunn nämli düchti tobietn. Much Sööch Hanna uck nie de Indruck, as wenn se de Kinners wat doon wull - man weet je nie. So seet Gerda, Hans un Hinnerk denn jümmers oordi an Gatter un hool blots af un an mol de Hann rin, um Lütt Rosa de Rüch to schubbern, wat de besünners gern hebbn much.

Un wenn Buer Fleet mol grood Tied hett, denn hett he Lütt Rosa uck a mol ut de Box ruthoolt, dormit de Kinners mit eer dör de ganze Stall tovn köönt. Dor weer nämli veel Platz, dor de Keuh, Bulln, Peer un Schoop je in Summer all butn op'e Weid löppn deen. Man blots Hanna mutt bin blievn, solange, bit eer Faarkn noch 'n beetn grötter woorn sünd.

De Fleet-Kinners, dat weern je ganz nette Lüüd, ober mit sem kunn Lütt Rosa gonnie schnackn. De Kinners, de funn se blots nüdeli, ober se verstoht nie, wenn Rosa sem'n Frooch stelln dee. Nää, de dink blots, Lütt Rosa quiek un giekl as sick dat för'n Faarkn ebn höörn doot, ohn dat dat för se 'n Bedüdung hett. So hett Lütt Rosa dat denn uck bald opgebn. Mook nix, mit de Kinners kunn se dorför umso beeter dör'n Stall un op'e Hoffsteed rumpeesn.

Hans, de gröttste vun'e Kinners, de harr denn mol de Infall, Lütt Rosa dat Halsband vun Alfi umtotüdern, un as Lütt Rosa keen Anstaltn much, dormit uttobüxn, döpp se sogor an'e Leine mit de Kinners op Hof rumsteebln, or se spannt se vör'n Bollerwoogn un sett sick bobn op. Fidel as'n lüttjet Punnje stratz se vörwech un harr dorbie jüss soveel Spoß, as de Kinners.

So keem dat, dat Lütt Rosa veel mehr döpp as all de annern Swiens op'e Weid, de jümmers blots achtern Tuun or in Stall in de engn Boxn rumloopn döppn.

Uck as se grötter woor, weer se 'n ganze Schmucke, un eer Oogn ünner de langn wittn Wimpern kiekn so plietsch, dat man meis meen kunnt, man kiek in Minschnoogn. Se weer uck noch 'n banni reinli Swien, se putz un schubber sick an'e Bööm, dat nienich Schmutz or Schietplacken an eer hangn deen.

Ober Oobns, wenn se woor to eer Mooder un eer Süsters un Brööders, Unkls un Tantn keem, denn kuschel se sick jümmers gern wor an de annern or lech sick nebn Alfi op Strohballn un vertell em aans, wat se so de Dach över mit de Fleet-Kinners beleev hett.

"Du, Alfi, hüt hevv ick wat ganz Snooksches sehn."

"Wat denn?"

"As ick butn op'e Hofsteed löpp, hevv ick ganz wied achtern op Acker 'n Swien seehn. Ober dat seech nie so ut as ick or Mooder, sunnern dat harr bruun Fell."

Alfi hööhr eer genau to. "Meenst dor achtern, an Rand vun'e Wohld?"

"Jo ganz wied achtern, dor, wo de veelen Bööm steihn deen."

"Hmmmh, ick dink, dat weer 'n willet Swien!" anter Alfi.

"Sowatt givv dat? Dor he'ck je noch nie wat vun höört."

"Jo, ober dat sünd ganz annere Lüüd as du. De leev frie in Wohld, de waard nich vun'e Buern fodert, ober dorför in Harvs vun'e Jäger dootschootn, wenn se sem tofootn kreech."

Rosa höör sick dat aans genau an, un dink dor lang över no.

*

De Tied, de löppt, Rosa weer nu al 'n utwussn Swien un nu lött sick uck de Görn nie mehr so oft in eer Eeck blickn. Mannimol teuv Rosa, ober denn vertell Alfi eer de Grund. Dor weern nämli niede Peer op'n Hoff komm, un nu weern de Kinners jümmers dor togang. Lütt Rosa weer düsse Dooch banni nodinkli, uck eer Mooder harr nie mehr veel Tied för se, harr se doch a wedder Kinners kreegn, de all er Opmerksamkeit bruukn deen. Un as ob dat nie noch wer, mark se biet Obnbrod, dat ünner de grootn Swiens gewaldi Obregung weer.

"Wat is los, Alfi"? frog Lüdd Rosa. De Hunn hool deep Luff un kiek Rosa 'n Oognblick still an. Tscha, mutts dat je doch mol weetn. "De Minschn, de höllt jüm hier nie, dor se jüm so gern muchn."

"Ober wat denn suns?"

"Hm - also se fooder jüm, dormit jüm scheun groot un dick waard, un denn ... denn freet se jüm op." So, nu wer dat rut.

Bang kiek Alfi Rosa in eer klooge Oogn. De swieg un fung mit een mol luud an to lachn. "Mooks di över mi lusti? Dat is doch suns nie dien Oord!" Se kiek röver to eer Mooder, de dat ganze mitkreegn hett. "Mooder, sech du mol, wat hevv all de Unkels un Tantn?"

Sööch Hanna nickköpp bedächti. "Dat is so as Alfi dat sech, mien Deern. Hess di noch nie frooch, wat de Minschn eetn deen? Arfnsupp mit Swiensback, Kookwuss un Pellkantüffln" or "Grönkohl mit Buukspeck eetn se. Se foort us to Schlachhoff, un wat de mook, dat kunns di an twee Potn aftelln." As Rosa eern Mooder er ernstes Gesich sehn de, wuß se, dat se recht hett.

Un jüss so as Mooder dat vertellt hätt, fohrt an annern Morgn 'n grootn Laster op'n Hoff, un fremme Lüüd in Kittl un hooge Gummisteebl keem to de Swien in'e Stall. Uck wenn düsse Mannslüüd Rosa gonnie beachn deen, weer er jüss so bang tomood, as de Swien, de ut ern Boxn rutdreevn worn.

"Mooder, Mooder" schreech se. "Do doch wat, dat köönt wi doch nie tolootn." Troon stunn eer in'e Oogn. Un denn wor se slachordi ganz still. De Buer stunn jüss vör eern Box und driev mit Stock de Swiens vörbie, man mark em dat an, dat he sick uck nie wohl feuhln de, ober he mook wieder. De anner Swiens, de noch in'e Boxn bleevn, weer all still un kiek truri achteran.

Un denn keem wedder Leevn in Lütt Rosa. Op eenmol harr se een banni groode Wut in Buuk. Ohn to överleggn sprung se op Strohballn, wo Alfi suns jümmers leggn dee, un biet de Buer dör de Lattn in Mors. Se wer man jüss so verdaddert as de anner Swiens, besünners as se sehn de, wat de Buer för'n grootn Satz mookn de. Alfi un de annern versloog dat meis de Sprook. Ober düssn lüddn Moment wer genoch, un de Swiens fungn an krüz und quer dör de Stall to galloppern, bis een vun sem de opnstohn Döör süch. All achteran - un wech wern se.

As dull tobn se dör de Bloomgoordn, stapf dör de Roosnbeed, meern mang dat Gemüse, treck sick de Wuddln rut un freet se op. Damminochmolto, wat weer dat för'n Fess! Lütt Rosa renn op'e Hoffsteed achter de Stall, op de groote Misthupn un sprung vun dor ut in hoogn Boogn meern in'e Jauche rin.

"Wenn se uns denn för Swien hooln deen, denn wüllt wi us uck so benehm!" reep de suns so ruhi Hanna - un schwupps seet uck se meern in Schiet bin. Wat weer dat för'n Spoß! As se sprung bald all achterran un quiek vergnööch. Ober dor keem denn uck al de Buerslüüd, mit de Tagelöhner un de Kinners un uck de Lüüd vun Schlachhoff weern dorbie. Vun all Siedn keem se, man blots noch een Wech weer frie: de dör de Stalldör no bin to de Boxn. "So een Aaskroom!" De Oole Fleet schimp un schafuder as dull, un de Oolsch weer banni vergnatzt, dat se in Bloomgoorn aans doolpett harrn.

Mit luudn Schreegn un Schimpn driev se se wor trüch, bit jeedneen wor an de Steed weer, de em tohöört. Un de Swiens, de wechschulln, de sünd gliecks in Woogn rindriev worrn.

De Keuh, de suns keen Blick för de Swiens övri harrn, un uck de Peer, kiek niescherie röver, wat dor blots losweer. Un denn full wor de Döör in Schlott, se weern wor ünner sick. Lang weer dat mucksmuusenstill in Stall. "Wat hebbt jüm denn dor butn beleev?" frooch Kastor, dat Peer, niescherie. All de Schwiens vertelln dör'n anner, wat förn Spoß se hatt harrn. "Weets", reep Rosa to de Keuh röver, "ick much leever dann un wann mol so'n Spooß hebbn, as man jümmers blots anbunn in Stall to stohn."

"Meens?" frooch de un weern plötzli ganz respektvull, as Rosa so ooldkloog schnackn dee. "So scheun weer dat?"

"Jo! Un wenn se us denn sowieso blots hier wohn loot, dormit se us irgendwann opeetn köönt, denn wüllt wi doch wenigstns de Tied, de us bliev, uns Spoß hebbn."

"Jo!" reep dor de annern Swiens. "Jo, wi wüllt unsn Spoß hebbn!" höör Rosa nu vun all Sied. Un denn full dat Woort: "Revolutschoon!"

Rosa kiek eer Mooder an. "Wat is'n Revolutschoon?" frooch se eer lies in't Ohr. "Dat is, wenn sick all oplehn deen gegn de Herrscher", anter de jüss so lies. "Jo, Revolutschoon!" reep denn uck Rosa.

"Wenn de Minschn dinkn deen, wi Swiens köönt nix anners as in Schiet wöhln un dumm rumquiekn, denn wüllt wi uck in Schiet wöhln un dumm rumquiekn!"

"Jo!" reep Koh Trine. "Un wenn se us Kööh för truutschige Lüüd hooln, denn wüllt wi uck so ween!"

"Un wi, wi sünd dumm as de Ossn!" keem dor 'n Stimm ut de Eeck, wo de Ossn stoohn, de sick noch gonnie to Wort mellt harrn.

Vun dor an weer aans nie mehr so as vördem. Keen, uck de Peer, wull sick länger benutzn lotn, keen wull noch länger oordi ween un jümmers blots dat doon, wat de dusseli, överhebli Buerslüüd vun sem dinkn deen.

"Muuuuh", reep dor Koh Mine, un de annern weern still. Melktied. De truutschi Dienstdeern Anna stapf mit Melkammel un Melkschemel rinn. Jüss in düssn Oognblick heev Koh Alma eern Schwanz un strull in hoogn Boogn loos. "Muuuh!" reep se luud dorbi. "Kunns nie oppassn", reep Anna füünsch un stapf wor rut.

*

Naja, so leev se denn vun nu an beeter. De Buern, de kunn nie veel mookn, wenn de Keuh, Peer un Swiens in Stall Radau mookn un so mannimol utbüxn deen. Ober se seetn doch jümmers am längeren Hebl, un de Swiens kunn nie verhinnern, dat af un an freuhmorgns de Lastwoogn keem un jümmers 'n poor vun sem afhohln dee.

Lütt Rosa weer nu lang nie mehr so fröhli un unbeschweert, as se dat freuher weer, un se harr uck keen Spoß doran, wenn de annern tovn un aans op'n Kopp stellt un de Buerslüüd op de Nees rumtanz. Man blots Alfi lich jümmers gern bie eer op Strohballn, un de beidn flüstern sick lies wat to.

Een Dach nu schull dat uck för Rosa sowied ween. Ohn dat een eer wat sech hett, wuss se, dat morgn ganz freuh woor de groode Lastwoogn koom schull, un düttmol weer se an'e Reech. Mookn uck de annern nochmol orndli Radau, um noch eenmol 'n beetn Spoß to hebbn, Rosa weer noch ruhiger as suns. Keeneen mark, as Alfi un Rosa sick veeldüüdi ankiek. Un denn mook Alfi ganz lies mit de Schnuut de Griff vun'e Box op. Ganz sachn sliek de beidn dör de Achterdöör, lang de Lohdeel, wo de groote Trecker stunn, no butn.

"Adjüss, Lütt Rosa!" reep he eer achteran. "Uck wenn du as'n Husswien utsüchs, du weers man jümmers mehr 'n willes Swien as all de annern. Viellich seech wi us nochmol woor, wenn du bie sem 'n nied Tohuus funn hess ..."

Erstveröffentlichung am August 2000

2. März 2007